Wina gruzińskie

Wino gruzińskie

Gruzińskie wina zyskują coraz większą popularność na świecie dzięki wyjątkowo słodkim winogronom wykorzystywanym do ich tworzenia, różnorodnością trunków oraz szerokim wachlarzem możliwości parowania z potrawami, zwłaszcza gruzińskimi.

Gruzińscy producenci nie skupiają się jednak wyłącznie na produkcji wina. Ich drugą, wcale nie gorszą specjalnością są alkohole mocne, a w tym znakomite brandy. Ich wyjątkowość w dużej mierze pokrywa się z wyjątkowością win – tak samo jak i one, brandy tworzone są za pomocą tradycyjnych metod i przy użyciu lokalnych szczepów winorośli.

Najstarszy kraj winiarski świata

Badania wykazały, że Gruzja jest najstarszym regionem świata, w którym kultura tworzenia i picia wina rozpoczęła się od 7 do 5 tysięcy lat p.n.e. Pierwowzorem wina miał być pozostawiony przez przypadek na okres całej zimy sok z winogron, który sfermentował i gdy został ponownie znaleziony, zaskoczył Gruzinów swoim wyjątkowym smakiem. Dzięki temu odkryciu około IV wieku p.n.e. Gruzini rozpoczęli świadomą produkcję wina, zakopując w ziemi tradycyjne, gliniane naczynia nazywane kwervi, wypełnione sokiem z winogron, który po odpowiednim czasie fermentował i przemieniał się w wino. Pełne soku Kwervi zamykane były drewnianą pokrywą i szczelnie zakopywane w ziemi. Podejrzewa się, że niektóre Kwervi odkopywane były dopiero po 50 latach! 

Obecnie winiarski potencjał Gruzji nie jest wykorzystany nawet w połowie. Na terenie kraju znajduje się zaledwie 40 tys. hektarów upraw winogron i jest to o 150 tys. mniej niż w czasach ZSRR. Jest to wynik polityki Gorbaczowa, który niszczył tradycje regionów winiarskich, chcąc walczyć z alkoholizmem na Obecnie winiarski potencjał Gruzji nie jest wykorzystany nawet w połowie. Na terenie kraju znajduje się zaledwie 40 tys. hektarów upraw winogron i jest to o 150 tys. mniej niż w czasach ZSRR. Jest to wynik polityki Gorbaczowa, który niszczył tradycje regionów winiarskich, chcąc walczyć z alkoholizmem na terenie krajów ZSRR, między innymi w Gruzji, Armenii czy Mołdawii. terenie krajów ZSRR, między innymi w Gruzji, Armenii czy Mołdawii.

Popularność jaką zdobywają gruzińskie wina na arenie międzynarodowej, w tym na polskim rynku, zwiastuje jednak niedługi szybki wzrost upraw winorośli i produkcji wina w tym kraju. 

Regiony winiarskie w Gruzji

W Gruzji istnieje 5 głównych regionów winiarskich, jednak najważniejszy w kraju jest podział na mikroregiony tj. apelacje. Gruzińskie apelacje ograniczają się do stosunkowo niewielkich obszarów, obejmujących jedną lub co najwyżej kilka miejscowości. Spośród tradycyjnego podziału na kilkadziesiąt różnych apelacji, jedynie osiemnaście zostało oficjalnie uznanych. Po reformie z roku 1950 nazwy apelacji zastąpiono numerami. Miało to na celu ułatwienie winom gruzińskim zdobycia międzynarodowej popularności, co mogło być utrudnione wcześniejszymi dość trudnymi i niewygodnymi do wymówienia nazwami. 

Kachetia – największy i najważniejszy region winiarski w kraju, w którym znajduje się 70% winnic całej Gruzji. Leży na wschód od stolicy Tibilisi i mieści w sobie 25 apelacji, z czego 14 z nich otrzymało oficjalny status.

Imeretia – to drugi pod względem wielkości upraw region winiarski Gruzji. W jego obrębie znajduje się jedna uznana apelacja Swiri lub Sviri przeznaczona dla win wytrawnych białych szczepów.

Racza-Leczchumi i Dolna Swanetia – drugi pod względem uznania winiarskiego region, pomimo niewielkich upraw. Położenie na stromych zboczach gór wymusza na plantatorach całkowicie ręcznej pracy w winnicach. Uznane apelacje tego regionu to Khvanchkara i Tvishi.

Kartlia – jedyną oficjalną apelacją tego regionu jest Ateni, która słynie z produkcji musujących win znanych pod nazwą Atenuri. 

Wybrzeże Czarnomorskie – uprawy winorośli w tym regionie mieszczą się w subtropikalnej strefie nadmorskiej. Zawarte w nim apelacje to: Megrelia, Guria, Adżaria i Abchazja.

Lokalne szczepy w Gruzji

W Gruzji, inaczej niż w przypadku większości krajów winiarskich, uniknięto obsadzania winnic szczepami międzynarodowymi. Liczy się, że na terenie kraju uprawia się około 50 różnych odmian winorośli, ale tylko 38 z nich jest zarejestrowanych komercyjnie. Większość z nich to szczepy, które dostępne są i uprawiane jedynie na terenie Gruzji. 

Wśród czerwonych odmian króluje szczep Separavi, którego nazwa oznacza „barwnik” i inspirowana jest intensywnością koloru skóry jagód. Poza Separavi czerwone wina gruzińskie produkowane są także z odmian: Alexandrouli, Mujuretuli, Ojaleshi, Aladasturi i kilku innych, lokalnych szczepów.

Białe wina zdominowane są odmianą Rkatsiteli. Uprawy tego winogrona są tak szerokie, że ich łączna wielkość plasuje szczep na 3 miejscu największych upraw winorośli na świecie. Odmiana ta wykorzystywana jest do produkcji win spokojnych, wzmacnianych i lodowych. Wśród białych winogron wymienia się także: Tsolikauri, Tetra, Tsitska, Khikhvi oraz kilka innych.

Jedynym odstępstwem od lokalnych odmian jest szczep Cabernet Sauvignon, który i tak w porównaniu do rodzimych winogron, uprawia się w bardzo niewielkich ilościach. 

Gruzińskie wina

Do gruzińskich win przekonuje głównie ich naturalny i organiczny sposób produkcji a także tradycyjne metody winiarskie. Gruzińska metoda produkcji wina polega na umieszczeniu zgniecionych w całości kiści winogronowych, wraz z liśćmi, skórkami i pestkami w glinianych naczyniach Kwervi. Ta metoda została w roku 2013 oficjalnie uznana przez UNESCO i umieszczone na prestiżowej liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Przez pierwsze dwa tygodnie  gliniane naczynia są regularnie przekręcane w celu wymieszania wina, a po tym czasie zakopywane są w ziemi na okres od 6 miesięcy do nawet 5 lat. Po odkopaniu Kwervi wino przelewa się do butelek. 

W Gruzji produkowane są wina białe, czerwone, różowe, wytrawne, stołowe, wzmacniane, słodkie i słodkie. Każde z nich posiada swoją osobną nazwę, po której rozpoznaje się tym wina. Do najbardziej popularnych należą:

• Pirosmani – półsłodkie białe wino, kupaż szczepów Tsolikauri (40%) i Tsitska (60%);
• Alaznis Veli – półsłodkie białe wino o niskiej zawartości alkoholu, od 9 do 11%. Kupaż kilku szczepów, m.in. Rkatsiteii, Tetra, Tsolikauri;
• Anakopia – półwytrawne białe wino. Do jego stworzenia wykorzystuje się winogrona szczepu Tsolikauri winorośli rosnących jedynie w dwóch dystryktach Abchazji: Suchumi i Gudauta;
• Tbilisuri – półwytrawne różowe wino, kupaż szczepów Saperavi, Cabernet oraz Rkatsiteli;
• Khikkhvi – deserowe białe wino, produkowane w Kardanakhi z owoców odmiany Khikhvi; ma wysoką zawartość alkoholu około 15%;
• Saamo – słodkie wino deserowe z białej odmiany Rkatsiteli. Ma 17% alkoholu i dojrzewa przez co najmniej 3 lata;
• Akhasheni – półsłodkie czerwone wino o czekoladowym posmaku, produkowane z winogron szczepu Saperavi pochodzących jedynie z podregionu Gurdzhaani w Kachetii;
• Kindzmarauli – wysokiej jakości półsłodkie wino czerwone, produkowane z owoców szczepu Saperavi uprawianych w rejonie Kachetia;
• Mukuzani – wytrawne czerwone wino także produkowane z owoców Saperavi winorośli uprawianych w regionie Kachetia. Uważane jest za najlepsze wino Gruzji i najlepsze wino odmiany Separavi;

Gruzińska brandy

Gruzińskie brandy od stuleci uważane są za jedne z najlepszych na światowym rynku. Ich wyjątkowość jest wynikiem połączenia owoców z rodzimych szczepów winorośli, tradycyjnej sztuki destylacji i dojrzewania w beczkach. Szczególną popularność gruzińskie brandy zdobyły wśród największych światowych osobistości.

W pamiętnikach Sir Winstona Churchilla znaleziono informację, jakoby gruzińska brandy była alkoholem, który sączył na przyjęciu po konferencji w Jałcie. Podobno zasmakowała mu ona tak bardzo, że otrzymał w podarunku od Stalina całą skrzynkę trunku. Z prasowych zapisów dochodzą również informacje, że amerykański prezydent Richard Nixon raczył się brandy z Gruzji z Breżniewiem, podczas oficjalnej wizyty w Moskwie w 1972 roku. 

Do popularyzacji tego trunku z pewnością przyczynił się tradycyjny rynek zbytu czyli Rosja. Zaczęły więc pojawiać się na stołach w Rosji, Armenii, na Ukrainie czy w Polsce i uchodzić za najlepsze światowe brandy. Niestety polityka Gorbaczowa odbiła się nie tylko na produkcji wina, lecz przede wszystkim na produkcji alkoholi mocnych. Zahamowany na wiele lat rozwój gruzińskiej brandy dziś znów zaczyna świecić triumfy, a butelki złocistego trunku docierają do coraz dalszych zakątków świata.