Wino pomarańczowe

Wchodząc do sklepu z winami często mamy już jasno sprecyzowane oczekiwania. Wino białe, czerwone lub różowe to klasyka w obrębie której porusza się większość degustatorów. Niewiele osób dostrzega wina pomarańczowe, które dzisiaj przeżywają prawdziwy renesans. Wyjaśniamy, skąd bierze się wino pomarańczowe (i wcale nie są to pomarańcze!).

Czym jest pomarańczowe wino?

Skoro wino pomarańczowe nie jest produkowane z cytrusów, to z czego? Oczywiście z winogron. Jego sekret polega jednak na tym, że w procesie winifikacji wykorzystuje się grona białe, ale przetwarza się je tak, jak wygląda produkcja wina czerwonego. Tym sposobem pozyskuje się wina białe określane jako „Skin-Contact”, ponieważ wyciśnięty moszcz owocowy fermentuje w kontakcie ze skórami oraz drożdżami przez czas od kilku dni do nawet kilku miesięcy. Dzięki temu winiarz daje trunkowi czas, aby nabudował taniny, polifenole, substancje aromatyczne oraz białka, które razem składa się na wino całkowicie odmienne od trunku białego lub czerwonego. I słowo „całkowicie” należy rozumieć w tym kontekście dosłownie, ponieważ różnice są wyraźnie odczuwalne na poziomie wizualnym, olfaktorycznym, a nawet w zakresie tekstury, czyli konsystencji oraz zespołu wrażeń jaki towarzyszy degustacji.

A co z kolorem? Już na pierwszy rzut oka widać, że wino pomarańczowe wyraźnie różni się odcieniem od klasycznych win czerwonych lub białych. Swój unikalny, pomarańczowo-bursztynowy odcień nabywa wskutek przechowywania w drewnianych beczkach. W najprostszym ujęciu można powiedzieć, że pomarańczowe odmiany wina to tak naprawdę wino białe, które w toku procesu produkcyjnego nabrało wiele właściwości charakterystycznych dla czerwonych alkoholi. We Włoszech można nawet spotkać się z określeniem ramato w odniesieniu do win pomarańczowych, co dosłownie znaczy „miedziany”.

Skąd wzięło się wino pomarańczowe?

Wiele osób od razu odrzuca pomarańczowe wina dopatrując się w nich chwilowej mody podyktowanej nieustającą pogonią konsumentów za nowościami. Tymczasem pomarańczowy trunek ma swoje korzenie w starożytności. Najprawdopodobniej początki warzenia win pomarańczowych znajdują się w Gruzji i liczą sobie dobre kilka tysięcy lat. To właśnie w Gruzji wykształcił się (i zachował do dzisiaj, choć już na znacznie mniejszą skalę) zwyczaj fermentacji win w tzw. kvevri. To duża, wykonana z gliny amfora lub urna przeznaczona do dojrzewania wina. Odpowiednik dzisiejszych metalowych zbiorników. Różnica polega jednak na tym, że glina gwarantuje unikalne warunki do dojrzewania alkoholu, zaś zakopanie jej pod ziemią pozwala zachować odpowiednio niską temperaturę.

Czym wyróżnia się produkcja pomarańczowego wina?

Pomarańczowe wina powstają głównie w winnicach stosujących organiczne lub biodynamiczne metody uprawy winorośli. Oznacza to, że winiarze przywiązują ogromną wagę do środowiska, unikając stosowania chemicznych środków kontroli roślin. Oznacza to, że częściej niż w innych winach zdarzają się tutaj akcenty charakterystyczne dla win produkowanych naturalnymi metodami – wskutek oksydacji wyraźnie odczuwalne będą nuty orzechowe, kwaśne i drożdżowe. Gęsta tekstura i bogaty terroir powodują, że wino pomarańczowe idealnie nadaje się do spożywania jesienią lub zimą, kiedy chętniej sięgamy po pełniejsze trunki o bardziej złożonym ciele, za to mniej orzeźwiające.

Rzadko zdarza się spotkać słodkie wino pomarańczowe. Z reguły będzie ono półwytrawne lub wytrawne z wyczuwalnymi akcentami chlebowca, orzecha laskowego, orzecha brazylijskiego, stłuczonych jabłek, oleju lnianego oraz jałowca. Sommelierzy niekiedy wychwytują nawet aromat…lakieru do drewna.

Jak smakują pomarańczowe wina?

W nosie pomarańczowe wino zwykle daje się odczuć ziołami oraz akcentami owocowymi, co sugerowałoby, że trunek będzie lekki. Podniebienie potrafi być jednak zaskakująco złożone, a struktura pełniejsza niż w przypadku klasycznych win białych i różowych. Taka burza aromatów jest możliwa tylko dzięki wysokiej zawartości tanin połączonych ze świeżym aromatem i kwasowością charakterystyczną dla białych odmian wina. Większość pomarańczowych win idealnie paruje się z potrawami mięsnymi oraz ostrą kuchnią, np. hiszpańską, ale też japońską.

Z jakich szczepów wytwarza się pomarańczowe wino?

Teoretycznie pomarańczowe wino można wyprodukować z każdej białej odmiany winorośli. Niektóre mogą nadawać się do tego jednak bardziej niż inne. Proces produkcyjny najczęściej przebiega z wykorzystaniem szczepów:

• ribolla gialla – odmiana znana z północnowschodnich Włoszech i Słowenii, dostarcza aromatów duszonych owoców i miodu;
• rkatsiteli – szczep charakterystyczny dla terenów Gruzji bogaty w aromaty cytrusów i suszonych winogron, nadaje charakterystyczny czerwono-bursztynowy odcień płynowi;
• pinot grigio – przyciąga wyczuwalnym aromatem miodu na podniebieniu.

Pomimo stosunkowo niewielkiej popularności w Polsce lista producentów pomarańczowego wina jest długa. Wśród włoskich winnic, które specjalizują się w tej sztuce można wymienić chociażby I Vigneri, Franco Terpin czy Rinaldini. Na Słowenii są to Klinec, Movia i Plincic. W Gruzji pomarańczowe wino produkują m.in. Pheasant’s Tears, Alaverdi Monastery oraz Lagvinari. Te odmiany wina powstają też w Stanach Zjednoczonych (m.in. Channing Daughters, Pax Mahle i Wind Gap Wines) oraz Australii (m.in. BK Wines, Patrick Sullivan oraz Born & Raised Wines).